سیستم عامل iOS چیست؟

سیستم عامل Apple iOS یک سیستم عامل اختصاصی موبایل است که بر روی دستگاه‌های همراه مانند آیفون، آیپد و آیپد تاچ قرار دارد. سیستم عامل Apple iOS بر پایه‌ی سیستم عامل OSXMac که یک سیستم عامل برای کامپیوترهای رومیزی(دسکتاپ) و لپ‌تاپ‌ها است، می‌باشد. همچنین یک کیت توسعه‌ی iOS جهت توسعه‌ی برنامه‌های کاربردی برای این سیستم عامل نیز ساخته شده است. دستگاه‌های Apple به وسیله‌ی لمس صفحه نمایش کار می‌کنند و از قابلیت چند لمسی نیز پشتیبانی می‌کنند. دستگاه‌های Apple، قادر به پاسخگویی به انواع حرکت‌های لمسی می‎‌باشند. به عنوان مثال ضربه زدن، حرکت دادن انگشت، دور کردن دو انگشت یا به اصطلاح pinching، کلمه‌ی iOS مخفف  Iphone Operating System می‎‌باشد.

سهم بازار Apple iOS

در سال 2019، با توجه به IDC، سهم بازار Apple iOS برابر 13.4 درصد در جهان بود که این سیستم عامل را دومین سیستم عامل محبوب برای موبایل می‌کند. اولین سیستم عامل محبوب، Google Android است.

ویژگی های سیستم عامل Apple iOS

• WI-Fi، بلوتوث و اتصالات سلولی یا cellular و همچنین پشتیبانی از VPN
• پشتیبانی از جستجوی یکپارچه، که امکان جستجوی همزمان در فایل‌ها، مدیا، نرم افزارها و ایمیل‌ها را ممکن می‌سازد.
• پشتیبانی از تشخیص ژست یا Gesture، به عنوان مثال تکان دادن دستگاه باعث برگشتن به یک عمل قبلی یا undo می‌شود.
• امکان ارسال ایمیل
• مرورگر اینترنت Safari
• داشتن دوربین‌هایی در جلو و عقب گوشی و قابلیت فیلمبرداری
• قابلیت اتصال مستقیم به فروشگاه برنامه‌های اپل (Apple App Store) و Itunes که کاربر را قادر به خرید یا اجاره‌ی انواع موسیقی‌ها، پادکست‌ها، برنامه‌های تلویزیونی می‌سازد. همچنین سیستم عامل iOS طوری طراحی شده است تا بتوان با Apple TV نیز کار کرد.
• سازگاری با خدمات ابری اپل یا همان iCloud
• دارا بودن یک دستیار شخصی به نام Siri که به‌وسیله‌ی آن می‌توان یادآور یا reminder ساخت. همچنین امکان برقراری ارتباط با بعضی از برنامه‌های کاربردی مستقل را نیز دارد. در سال‌های اخیر صدای Siri تغییر کرده است تا بیشتر شبیه به صدای طبیعی شود.
• امکان برقراری ارتباط بین دستگاه‌های متفاوت Apple به‌وسیله‌ی AirDrop
• پشتیبانی از ساعت اپل یا Apple Watch که سیستم عامل watchOS 6 را اجرا می‌کند. لازم به ذکر است که برای استفاده از این قابلیت، نیاز به iPhone 6s و بالاتر است تا حداقل iOS 13 را در خود داشته باشند.
• داده‌های حساب بانکی کاربران در Apple Pay ذخیره می‌شود و این اجازه را به آن‌ها می‌دهد تا بتوانند مستقیما از طریق دستگاه‌های با سیستم عامل ios ، به خرید کالا و پرداخت قبوض و… بپردازند.
• CarPlay که به کاربران امکان تعامل با دستگاه‌های iOS ای را در حین رانندگی می‌دهد. CarPlay از صدای Siri نیز پشتیبانی می‌کند. همچنین کاربران از طریق صفحه‌ی لمسی خودروها که به دستگاه‌شان متصل است، می‌توانند به برنامه‌های کاربردی دسترسی داشته باشند.
• ویژگی HomePod که به Siri (سیری) اجازه می‌دهد تا اعضای خانواده را به‌وسیله‌ی صدایشان شناسایی کند. همچنین قابلیت handoff در HomePod به کاربران این اجازه را می‌دهد که موسیقی، پادکست‌ها، تماس‌های تلفنی خود را بدست بگیرند تا بتوانند در دستگاه‌های دیگری به آنها گوش دهند.
• HomeKit که به کاربران iOS این اجازه را می‌دهد تا بتوانند اتوماسیون خانگی خود را به‌وسیله‌ی دستگاه‌شان کنترل کنند. از جمله تجهیزاتی  که به‌وسیله‌ی HomeKit قادر به کنترل آن هستیم، می‌توان به روترها، لامپ‌ها، دوربین‌های امنیتی و… اشاره کرد. نرم افزار Home app این اجازه را به کاربران می‌دهد تا این دستگاه‌ها را از طریق iOS کنترل کنند.

امنیت و حریم خصوصی

iOS دارای ویژگی‌های امنیتی زیر می‌باشد:

• پشتیبانی Apple ID: کاربران می‌توانند به وسیله‌ی Apple ID خود، وارد وب‌سایت و نرم‌افزارها شوند. همچنین iOS از وارد شدن به وسیله‌ی Face ID و Touch ID  نیز پشتیبانی می‌کند. لازم به ذکر است که بگوییم Apple ID ها با احراز هویت دو مرحله‌ای محافظت می‌شوند.
• حریم خصوصی و امنیت: سیستم عامل iOS از ویژگی fine-grained control پشتیبانی می‌کند. به وسیله‌ی این ویژگی، می‌توان از دسترسی‌های برنامه‌های کاربردی به قسمت‌های مختلف گوشی جلوگیری کرد. مثلا جلوگیری از دسترسی برنامه به اطلاعات موقعیت کاربران، یا عدم پذیرش محتوای AirDrop از فرستنده‌های ناشناس. همچنین امکان مسدود یا بلاک کردن دسترسی برنامه‌های کاربردی به تجهیزاتی مثل بلوتوث یا Wifi نیز ممکن است. علاوه بر این‌ها، دستگاه‌های iOS ای از زنجیره‌ی راه اندازی امن (secure boot chain) استفاده می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که تنها کدهای قابل اعتماد یا همان امضا شده در طول فرایند بوت اجرا می‌شوند. این قابلیت به دستگاه‌های iOS ای اجازه می‌دهد تا یکپارچگی هر کدی را که روی دستگاه اجرا می‌شود را تایید کند.
• پشتیبانی امن Enclave :Enclave امن در واقع یک ویژگی است که در قالب سخت‌افزار پیاده سازی شده است. این قطعه‌ی سخت‌افزاری، کلیدهای رمزنگاری را در یک محیط ایزوله ذخیره می‌کند تا این کلیدها در معرض خطر قرار نگیرند. البته Enclave های امن تنها مختص به دستگاه‌های iOS نیستند. بلکه در Apple Tv  ها و Apple Watch ها و کامپیوترهای مک و بقیه‌ی محصولات اپل نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تاریخچه و نسخه های سیستم عامل iOS

سیستم عامل iOS در ابتدا با نام سیستم عامل آیفون شناخته می‌شد. قبل از عرضه‌ی iOS 4 در ژوئن سال 2010، شرکت اپل 3 نسخه از سیستم عامل موبایل را با این نام منتشر کرد. شرکت اپل در 11 جولای سال 2008، ورژن دوم iOS را عرضه کرد، این نسخه در کنار آیفون 3G عرضه شد. سپس در 17 ژوئن سال 2009، اپل، iOS 3 را عرضه کرد و سپس در 21 ژوئن سال 2010، نسخه ی چهارم این سیستم عامل یعنی iOS 4، همراه با آیفون 4 منتشر شد.

در 12 اکتبر سال 2011، اپل iOS 5 را عرضه کرد که در آن موقع، تعداد نرم‌افزارهای موجود برای این سیستم عامل به 500 هزار عدد رسیده بود. در این نسخه‌ی iOS، نوتیفیکیشن (Notification Center)، برنامه‌ی دوربین، Siri و بسیاری از ویژگی‌های دیگر اضافه شد. در 11 ژوئن سال 2012، iOS 6 رونمایی شد. در این نسخه برنامه‌ی نقشه یا همان Map اضافه شد. برنامه‌ی Passbook ticket از دیگر برنامه‌های اضافه شده در این نسخه بود. iOS 7 در 18 سپتامبر سال 2013 عرضه شد. از ویژگی‌های مهم این نسخه، طراحی مجدد رابط کاربری سیستم عامل iOS بود. در سپتامبر سال 2014، iOS 8  منتشر شد. در نسخه‌ی 8 این سیستم عامل، یک سیستم چند پلتفرمی ساخته شد. به‌وسیله‌ی این سیستم، کاربران می‌توانند در یک دستگاه اپل دیگر، از ادامه‌ی دستگاه قبلی شروع به فعالیت کنند. از ویژگی‌های دیگر این نسخه می‌توان به اپلیکیشن Photos و Apple Music اشاره کرد.

سیستم عامل iOS 9 و iOS 10 به ترتیب در 16 سپتامبر 2015 و 13 سپتامبر 2016 عرضه شدند. در این نسخه‌ها ویژگی‌های سیستم عامل iOS به‌روزرسانی شد. مثلا بخش نوتیفیکیشن اصلاح شد. قابلیت‌های iMessage  ارتقاء یافت و Siri قابل ادغام شدن با نرم افزارهای مستقل (third-party apps) شد.

در 19 سپتامبر سال 2017 همراه با آیفون 8 و آیفون 8 پلاس عرضه شد. در زمان عرضه‌ی این نسخه، شرکت اپل دیگر نسخه‌های آیفون 32 بیتی قدیمی را پشتیبانی نکرد. در 17 سپتامبر سال 2017 همزمان با عرضه‌ی آیفون XS و آیفون XS Max نسخه‌ی 12 سیستم عامل iOS عرضه شد.

iOS 13

نسخه‌ی 13 سیستم عامل iOS در 19 سپتامبر سال 2019 عرضه شد. یکی از ویژگی‌های قابل توجه در این نسخه، مد تیره یا dark mode بود. شرکت Apple همچنین در iOS 14 از یک اپلیکیشن جدید نقشه رونمایی کرد. برنامه‌ی نقشه (Map) قادر به نمایش ظاهری شبیه به خیابان‌ها است. Siri در iOS 13 نیز پیشرفت‌های چشمگیری کرد. علاوه بر اینکه صدای Siri خیلی طبیعی‌تر شد، امکان اعلام کردن پیام‌ها به کاربران در AirPod نیز به‌وجود آمد.

شرکت Apple در iOS 13 نرم افزار Reminders را دوباره ساخت. نرم افزار Reminders در این نسخه بر اساس وظیفه‌های مختلف تفکیک شده است. مثلا وظایف یا Task انجام شده، وظایف در حال انجام و… که با عنوان‌های All Tasks، Scheduled Tasks، Flagged Tasks و Finished Tasks شناخته می‌شود. در آخر اینکه اپل برنامه‌ی کاربردی Health را بروز رسانی کرد تا بتوان داده‌های سلامتی کاربران در طول زمان را بهتر پیگیری کرد. همچنین این اپلیکیشن از وضعیت سلامت زنان نیز پشتیبانی کرد. مثلا امکان پیگیری چرخه‌ی قاعدگی و بارداری نیز فراهم شد.

iOS 14

ورژن 14 سیستم عامل iOS در 16 سپتامبر سال 2020 عرضه شد. از جمله ویژگی‌های این نسخه می‌توان به اضافه کردن امکاناتی در برنامه‌ی پیام دادن (messaging app) اشاره کرد. مثلا اگر کاربری به اشتباه یک پیامی را ارسال می‌کرد، قادر به برگرداندن آن پیام بود. از دیگر امکانات اضافه شده، امکان منشن کردن افراد به وسیله‌ی @ نیز در این برنامه فراهم شد. مثلا ali@. همچنین در این نسخه به نرم افزار‌های مستقل اجازه داده شد تا بتوانند به عنوان مرورگر پیش‌فرض مورد استفاده قرار گیرند. علاوه بر این‌ها شرکت Apple، قابلیت واقعیت افزوده یا augmented reality را به این سیستم عامل اضافه کرد.

iOS 15

نسخه‌ی 15 در سپتامبر سال 2021 عرضه شد. در این زمان کمپانی اپل، به‌روزرسانی‌های زیادی را برای iOS 15 انجام داد که یکی از آن‌ها نسخه‌ی 15.6.1 بود و در آن به نقص‌های امنیتی پرداخته است. استفاده از Face ID زمانی که یک ماسک بر صورت گذاشته‌ایم در این نسخه اضافه شد. فیلتر کردن نوتیفیکیشن‌ها و برنامه‌ها برای کم کردن حواس پرتی نیز از جمله ویژگی‌های این نسخه بود. از قابلیت‌های اضافه شده‌ی دیگه در این نسخه می‌توان به اضافه شدن قابلیت تشخیص متون در تصاویر، طراحی مجدد Safari، امکان به اشتراک‌گذاری صفحه نمایشگر در FaceTime و به‌روزرسانی‌هایی در نوتیفیکیشن‌ها اشاره کرد. کاربران همچنین می‌توانند افراد دیگر را به صورت آنلاین برای پیوستن به FaceTime دعوت کنند. حتی آن‌هایی که از دستگاه اپل استفاده نمی‌کنند.

در این نسخه بروزرسانی‌هایی در کیف پول اپل یا همان Apple Wallet نیز بوجود آمد. از جمله، اضافه شدن کلیدهای خانه، ماشین و دفتر برای باز کردن قفل درهایی که با قفل در HomeKit سازگارند. همچنین امکان بارگذاری هویت شخصی کاربران نیز فراهم شد. از دیگر ویژگی‌های اضافه شده در iOS 15 می‌توان به غربالگری سلامت و به اشتراک‌گذاری آن با فناوری پوشیدنی (wearable technology) اپل یا همان Apple watch اشاره کرد.

iOS 16

iOS 16 برای 12 سپتامبر سال 2022 برنامه ریزی شده بود. ویژگی‌های iOS 16  شامل ارتقاء سطح شخصی‌سازی در صفحه‌ی قفل یا lock screen برای افزودن ویجت‌ها بود. به عنوان مثال اضافه کردن ویجت هواشناسی، رویدادهایی در تقویم، نوتیفیکیشن‌ها و فعالیت‌های زنده مثل بازی‌های زنده و یا پیگیری پیک‌های تحویل غذا و خیلی از ویجت‌های دیگر. برای حذف حواس پرتی، قابلیتی برای Focus اضافه شد تا کاربران بتوانند تعیین کنند تا از کدام افراد و از کدام برنامه نوتیفیکیشن دریافت کنند. کاربران همچنین می‌توانند از ویجت‌های Personal Focus و Work Focus استفاده کنند تا لیست to-do و یا قراردادها را به آنها نمایش دهد.

اپ کاربردی SharePlay این امکان را به کاربران می‌دهد تا بتوانند از طریق آن، موسیقی، ویدیو و برنامه‌های تلویزیونی را از طریق پیام‌ها به اشتراک بگذارند. کاربران همچنین می‌توانند برای همکاری بیشتر، tab های اپ Safari، یادداشت‌ها، ارائه‌ها و یادآوری‌ها را ار طریق پیام‌ها به اشتراک بگذارند. با اپلیکیشن Mail، کاربران قادر به لغو زمان‌بندی ارسال هستند و می‌توانند ایمیل‌های قبلی را نیز پیگیری کنند. یک تابع جستجوی جدید نیز اضافه شده است که به کاربران اجازه‌ی اضافه کردن لینک و همچنین پیشنهادهایی در حین تایپ کردن کاربرها می‌دهد.

در این نسخه امنیت به وسیله‌ی Passkeys ارتقاء یافت. Passkeys در واقع یک متد برای وارد شدن بر مبنای رمزگذاری انتها به انتها می‌باشد. لازم به ذکر است که متد Passkeys در دستگاه‌های غیر از اپل نیز کار می‌کند. Apple Wallet نیز در این نسخه ارتقاء یافت. ویژگی‌ای با نام Apple Pay Later در این اپ اضافه شد تا بتوان برای پرداخت‌ها برنامه ریزی کرد، سفارش‌ها را پیگیری کرد و یا کلیدها را به اشتراک گذاشت. مانند به اشتراک گذاری اتاق‌های هتل از طریق پیام‌ها. همچنین به کاربران این امکان را می‌دهد تا ID خود را در برنامه‌های دیگر مانند Uber Eats برای تایید هویت ارائه دهند. iOS 16 با آیفون 8 و بالاتر از آن سازگار است. iPad OS 16  نیز با نسل iPad 5 و بالاتر، نسل iPad mini 5 و بالاتر، نسل iPad Air 3 و بالاتر و تمامی مدل های iPad Pro سازگار است.

معایب سیستم عامل iOS

علیرغم داشتن امکانات و مزایای فراوان، سیستم عامل iOS دارای یکسری معایبی است که باعث شده تا بعضی از امکانات از کاربران این سیستم عامل سلب شود. در لیست زیر از مهم ترین معایت سیستم عامل iOS آمده است:

• انحصاری بودن: برخلاف اکثر سیستم عامل‌ها، سیستم عامل iOS به صورت انحصاری مخصوص شرکت Apple است، به این ترتیب این سیستم عامل تنها بر روی محصولات Apple عرضه شده است و هیچ شرکت ساخت موبایل‌های هوشمند و دیگر دستگاه‌ها نمی‌توانند از این سیستم عامل استفاده کنند.
• عدم قابلیت سفارشی سازی: برخلاف سیستم عامل اندرويد که در آن می‌توان تمامی ظاهر گوشی را تغییر داد، از فونت اختصاصی گرفته تا تم های متفاوت، صدا ها و نحوه ی اجرای انیمیشن‌های UI، در سیستم عامل iOS این قابلیت ها وجود ندارد و قابلیت های تغییرات ظاهر کاربری، بسیار سطحی می‌باشد.
• اپن سورس نبودن: سیستم عامل iOS متن باز (Open Source) نیست، اپن سورس نبودن رابطه ی زبادی با انحصاری بودن این سیستم عامل دارد، این امر باعث شده تا توسعه دهندگان این سیستم عامل تنها خود شرکت اپل باشد و هیچ شرکت یا کاربر دیگری نتواند از این سیستم عامل بهره ببرد یا آن را تعمیم دهد.
• عدم وجود اضافه کردن فضای ذخیره سازی اضافی: اگر با دستگاه های iOS ای کار کرده باشید، حتما می‌دانید که هیچکدام از دستگاه های این سیستم عامل قابلیت اضافه کردن فضای ذخیره سازی را ندارند، تنها راه حل برای این معضل خرید دستگاه‌هایی با حافظه ی بالاتر است که قیمت بسیار بالاتری دارند.